FD: batterijen minder winstgevend

Hoe meer batterijen erbij komen, hoe minder winstgevend ze worden

Artikel Eva Selderbeek in FD

In het kort
Het handelen met een batterij op de elektriciteitsmarkt wordt steeds minder winstgevend naarmate er meer batterijen bij komen, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Batterijen zorgen namelijk voor stabielere elektriciteitsprijzen, terwijl handel op de onbalansmarkt juist is gebaat bij hoge pieken en diepe dalen.
Desondanks stijgt zowel het aantal grootschalige opslagprojecten als het aantal thuisbatterijen in Nederland hard.

De winstgevendheid van batterijen daalt naarmate er meer batterijen op het stroomnet worden aangesloten. Alleen als maximaal 15% van alle huishoudens met zonnepanelen een thuisbatterij zou aanschaffen, en Nederland helemaal geen grootschalige batterijopslag zou hebben, valt er geld mee te verdienen. Dat is de conclusie van onderzoekers Machiel Mulder en Arjen Veenstra van de Rijksuniversiteit Groningen. Aangezien die grote batterijprojecten er al zijn, en er nog veel meer aankomen, slinkt de ruimte voor de winstgevende thuisbatterij.

Door met hun batterij te handelen op de energiemarkt kunnen batterijbezitters winst maken. Hoe volatieler de markt en hoe groter het prijsverschil, des te hoger de winsten. Maar een toename van het aantal batterijen maakt elektriciteitsprijzen juist stabieler. Batterijen worden namelijk vaak gebruikt om overtollige wind- en zonne-energie op te slaan op het moment dat de vraag laag is. Is de wind gaan liggen of de zon verdwenen, dan kan die opgeslagen energie gebruikt worden. Er wordt dan veel gelijkmatiger over de dag energie geleverd.

Hoge pieken en dalen verdwijnen dan, samen met het verdienmodel. Het risico bestaat dus dat er te veel batterijen worden geïnstalleerd, wat het investeren in batterijen risicovol maakt, aldus de onderzoekers.

Batterijopslag groeit
Een onplezierige boodschap voor huishoudens met een thuisbatterij. Juist het handelen kan de terugverdientijd van een thuisbatterij namelijk verkorten. De kosten voor een batterij zijn relatief hoog, enkele duizenden euro’s. Het kan jaren duren voordat de batterij zichzelf heeft terugverdiend enkel met de opslag van zelf opgewekte energie. De beoogde winst op de zogeheten onbalansmarkt geeft een extra financiële prikkel om een batterij aan te schaffen.

Dat doen dan ook steeds meer Nederlanders, zeker gezien het einde van de salderingsregeling in zicht komt. Door het afschaffen van die regeling in 2027 kan de levering van zonnestroom niet meer worden weggestreept tegen het verbruik, en kun je de opgewekte energie beter opslaan dan terugleveren. Naar schatting hebben momenteel tussen 40.000 en de 70.000 Nederlandse huishoudens een thuisbatterij. DNE Research verwacht dit jaar een ruime verdubbeling.

Tegelijkertijd worden er op steeds meer plaatsen, zoals in Vlissingen, megabatterijen neergezet die het overvolle stroomnet moeten ontlasten. In 2024 is het aantal grote projecten opgelopen tot 84, met een opslagcapaciteit van 620 megawattuur. Kortom: zowel grootschalige opslag als batterijopslag bij particulieren groeit.

Dat heeft negatieve gevolgen voor de winst die daarmee behaald kan worden. Het onderzoek laat zien dat bij een totaal geïnstalleerd vermogen van 0,04 megawattuur, de operationele winst ongeveer €110.000 bedraagt. Loopt dat vermogen op naar 500 megawattuur, dan loopt de winst terug naar iets meer dan €90.000. Bij 1000 megawattuur zakt de winst nog verder, naar ongeveer €80.000.

‘Voordelen van thuisbatterij moeten elders gezocht’
Wanneer snijdt de batterijenmarkt zichzelf in de vingers en loopt de winstgevendheid te veel terug? Dat hangt volgens de onderzoekers af van de kosten van batterijen, de manier waarop ermee gehandeld wordt en de ontwikkeling van energieprijzen. Al deze mitsen en maren ten spijt, maken Mulders en Veenstra in economenvakblad ESB wel een schatting. In het meest gunstige geval, ervan uitgaande dat de prijs van batterijen halveert en de methode om toekomstige energieprijzen te voorspellen steeds beter wordt, is er plek voor zo’n 3000 megawattuur aan (winstgevende) batterijopslag.

Dat is ongeveer de totale batterijcapaciteit die zou ontstaan als 15% van alle huishoudens met zonnepanelen een thuisbatterij van 6 kilowattuur zouden aanschaffen en er géén grootschalige batterijprojecten zijn. Hoe meer grootschalige projecten er bijkomen, hoe minder ruimte er is voor huishoudens om via hun thuisbatterij te profiteren van prijsverschillen in de elektriciteitsmarkt.

Nederlandse aanbieders van thuisbatterijen zetten juist in op die handel op de onbalansmarkt. Zoals energiebedrijven Quatt en Zonneplan, die consumenten een AI-systeem bij hun batterij leveren die de handel aanstuurt.

Volgens de onderzoekers van de RUG ligt het op de lange termijn echter niet voor de hand dat particulieren massaal thuisbatterijen gaan aanschaffen om daarmee te handelen en eraan te verdienen. ‘Dat kan beter aan marktpartijen worden overgelaten. De voordelen van thuisbatterijen moeten dan elders worden gezocht, bijvoorbeeld via de benutting van zelf opgewekte elektriciteit.’